«ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆԸ ՄԻ ՎԵՊ Է, ՈՐԸ ՏԵՂԻ Է ՈՒՆԵՑԵԼ, ՎԵՊԸ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆ Է, ՈՐԸ ԿԱՐՈՂ ԷՐ ՏԵՂԻ ՈՒՆԵՆԱԼ» Էդմոն Գոնկուր

Օրերս գրողների միությունում նշվեց դերասանուհի, արձակագիր ԱՆԱՀԻՏ ԹՈՓՉՅԱՆԻ «Անհետացում» գրքի շնորհանդեսը: Գիրքն այս տարի արժանացել էր «Հայը 21-րդ դարասկզբին» մրցանակին:
Հայտնի դերասանուհի Անահիտ Թոփչյանը Ցյուրիխ-Երևան երթուղու օդանավի թռիչքից հաշված րոպեներ առաջ անհետանում է: Օդանավը մեկնում է առանց նրա` մտահոգություն պատճառելով Շվեյցարիայի իրավապահ մարմիններին: Եվ դա սովորական անհետացում չէ: Վիրաբույժ դոկտոր Տեսիեի առաջարկով` դերասանուհին կերպարանափոխվում է, երիտասարդանում տասը-տասնհինգ տարով: Ամենահետաքրքիրն առջևում է: «Անհետ կորած» դերասանուհին հայրենիք է գալիս դոկտորի կնոջ փոխարեն, իբրև Եվրոպայի ներկայացուցիչ` հայրենիքում կատարվող քաղաքական խնդիրներին լուծում տալու, իսկ խնդիրների կենտրոնում նրա ամուսինն է:
Այսպիսին է անհավանական, հոգեվերլուծական, քաղաքական նուրբ երանգներ ենթադրող «Անհետացում» վեպի սյուժեն: Վեպի վերջում հերոսուհին դարձյալ գնում է դեպի «անհետացում»:
«Հայ թատրոնի պատմության մեջ իր ուրույն տեղը հաստատած դերասանուհին 90-ականներին «անհետացավ» թատերական աշխարհից, որպեսզի ներս մտներ գրականության շքամուտքից: Անահիտ Թոփչյանի մեկնումը Հայաստանից շատ տարակուսանքների տեղիք տվեց. սակայն դա մի առանձին էպոպեա է»,- իր խոսքում ասաց ՀԳՄ նախագահ Լևոն Անանյանը:
Բանաստեղծ, թարգմանիչ Արտեմ Հարությունյանը, որը վարում էր ցերեկույթը, նշեց, որ վեպում երկխոսությունների միջոցով հերոսներն առաջ են տանում քաղաքական ժամանակը: «Քաղաքական իրավիճակների հեղեղ է այստեղ: Վեպում հերոսը թողել է բեմը, որտեղ խաղում էր, հիմա էլ կյանքի բեմի վրա է խաղում: Նա ուրվական է իր Հայաստանում, ինքը ինքը չէ, ընկել է մի միջավայր, որ պետք է տեսնի, քննի, և շատ բան ցավ է պատճառում նրան, որովհետև չկա այն ռեալությունը, որի մեջ նա «ինքն էր»: Բանասիրության դոկտոր, պրոֆեսոր Աելիտա Դոլուխանյանի կարծիքով` Անահիտ Թոփչյանի գրականությունը մրցունակ է արտասահմանյան բեսթսելլերների հետ, գուցե և ավելին է: Նրա գրականությունը և՛ համամարդկային է, և՛ ազգային: Խոսելով դերասանական և կանացի անհատականության մասին, նա հիշատակեց հեռուստաթատրոնում Անահիտ Թոփչյանի մարմնավորած Հեղինեի դերը: «Դժվար է կատարել այդպիսի դեր և համոզել, որ դու այնքան գեղեցիկ ես, որ կարող է Ագամեմնոնը բանակներ վերցնել ու գալ Տրոյայի դեմ պատերազմի: Այդ պատիվը տրվել էր Անահիտին»: Գրականության ինստիտուտի տնօրեն Ավիկ Իսահակյանն Անահիտ Թոփչյանին ճանաչել է ուսանողական տարիներից: «Համալսարանում չէին պատկերացնում, թե կարող է մեկը լինել ավելի գեղեցիկ»,- ասաց նա: Խոսելով դերասանուհու գրական կյանքի մասին, Ավիկ Իսահակյանը նշեց. «Դերասանական արվեստին տիրապետող մարդու արձակն ինքնին շատ հետաքրքիր երևույթ է»:
Շատերն Անահիտ Թոփչյանի հերոսներին նույնացնում են հեղինակի հետ: «Եթե այդ բոլորը ես եմ, ապա ո՞վ եմ ես,- հակադարձեց Անահիտ Թոփչյանը:- Կերպարներ ստեղծելիս դու քո «ես»-ն օգտագործում ես կերպարը հարստացնելու համար, մասնակցում ես իրադարձություններին, մի մասն ես դառնում կերպարի: Դու անցնում ես նրա միջով, նա` քո, և չես կարող սխալվել, ֆալշ չկա, ոչինչ հնարված չէ: Ալեհավաքի պես տիեզերքից ես վերցնում, մարդկանցից, կյանքից և, ի վերջո, քո երևակայությունից»:
Անահիտ Թոփչյանն ընթերցողին ծանոթ է նաև «Lady S.D.F.», «Հայելի» գրքերով: Նրա «Հայելի» ժողովածուն ընդգրկված է բուհերի արդի հայ գրականության ուսումնական ծրագրում:
Անահիտ Թոփչյանին եկել էին շնորհավորելու նաև նրա դերասանական արվեստի երկրպագուները: «Հոգու ճիչ» ամսագրի խմբագիր Գայանե Ղազարյանը խոստովանեց, որ երազել է երբևէ ծաղիկներ նվիրել սիրելի դերասանուհուն, երազել է երբևէ նմանվել նրան, իսկ հուշատետրում մեծի ձեռագրով կեղծել է` իբր հանդիպել է Անահիտ Թոփչյանին և նա պատիվ է արել գրառում անելու: «Ի՞նչ կարող ենք անել, որ Դուք դարձյալ բեմ վերադառնաք». եղան նաև այսպիսի առաջարկներ: Իսկ ակադեմիկոս Արմեն Գալոյանը նկատեց, որ հայ բեմն աղքատացել է Անահիտ Թոփչյանի բացակայությունից: ՈՒշագրավ է, որ, որպես կանոն, նմանատիպ միջոցառումների ժամանակ հանդիսատեսը, լրատվամիջոցները մեծ թիվ չեն կազմում, նույնիսկ բավարար էլ չեն: Գրողները նույնպես չեն հետաքրքրվում մեկը մյուսի գործերով: Հաջողություններով: Օսկար ՈՒայլդի խոսքերը հիշեցի` ես քիչ եմ գրում, որովհետև շատ եմ կարդում: Մեր գրողները, հավանաբար, ավելի բազմազբաղ են: Իսկ «Անհետացում» գրքի շապիկին կարդում ես. «Շնորհակալ եմ իմ բարեկամներին և, հատկապես` չարակամներին, որ ստիպեցին ինձ այս վեպը գրել…»: «Մեզ փորձում են անհետացնել, բայց մենք չենք անհետանում»,- ասաց օրվա հերոսուհին։ Անհետացումը դարձել էր օրվա խորհուրդը: «Չարակամների» բացակայությունից շնորհանդեսը վերածվել էր անկեղծ խոսք ու զրույցի:
Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Մեկնաբանություններ